Türkiye için yolculuk yeni başlıyor olsa da çerezler Avrupa’da son yıllarda oldukça popüler bir tartışma konusu haline gelmiştir. Çoğu kurum reklam ve pazarlama faaliyetlerini efektif bir şekilde kullanabilmek ve tekrar hedefleme, daha geniş kitleler kazanma ve tabii ki temelde gelirlerini arttırmak amacıyla çerezleri kullanmaktadırlar. Ancak bu kullanım yoğun bir şekilde kişisel verilerin toplanması ve işlenmesini gerektirmektedir. Bununla birlikte “ortalama bir tüketici” için arka plandaki işleme faaliyetleri rahatlıkla anlaşılabilir ve yönetilebilir olmaktan uzak olan yıkılması zor çerez duvarları inşa edilmektedir.
Bugün gelinen son noktanın en güzel özetini ise ünlü gizlilik aktivisti Max Schrems şu şekilde yapmaktadır: “ Tüm danışman ve tasarımcı endüstrisi işin içinden çıkılmaz tıklama labirentleri tasarlayarak ‘sözde’ rızaların toplanmasını hedeflemektedirler. İnsanların çaresizce ‘kabul ediyorum’ seçeneğini işaretlemeye itilmeleri GDPR (General Data Protection Regulation) ilkelerinin açık bir şekilde ihlali anlamına gelmektedir. Kanuna göre, şirketler kullanıcılarının kendi seçimlerini özgürce açıklamaları için gerekli yapıyı konumlandırmalı ve tasarımlarını bu ilkeyle yapmalılardır. Şirketler şu an sadece kullanıcıların %3’ünün ‘gerçekten’ çerezleri kabul etme iradesiyle hareket ettiklerini, bununla birlikte %90 kadarının ‘kabul et’ butonunu tıklamaya zorlandıklarını açıkça kabul ediyorlar.”
Çerez Uyumluluğunda Güncel Sorunlar
Yandaki görselde de görüleceği üzere çerezlerin kontrolü büyük bir çabayla “zor” bir hale getirilmektedir.
AB mevzuat içerisindeki çerezlerle ilgili bölüm ise oldukça açıktır: “Kullanıcılar, terminal ekipmanlarında bir tanımlama bilgisi (çerez) veya benzeri bir cihazın saklanmasını reddetme fırsatına sahip olmalıdır. Bilgi verme, reddetme hakkı sunma veya izin isteme yöntemleri mümkün olduğunca kullanıcı dostu olmalıdır.”
Konuyla ilgili günlük hayatta sıkça karşılaştığımız uygulama ise tüm çerezleri kabul etmek çok kolayken tüm çerezlerin reddedilmesi gibi bir seçeneğin neredeyse hiçbir sitede kullanılmıyor olması ve çerezlerin kullanımının kapatılmasının oldukça zor olmasıdır. Şanslısınız ki www.ozdilekhukuk.com tek bir tuş ile tüm çerezleri reddetmeye imkan tanımaktadır.
Temel olarak değerlendirdiğimizde “tasarımsal” olarak mevzuatın kullanımının devre dışı bırakılmak istendiğini ve düzenlemenin özünden uzaklaşıldığını söyleyebiliriz.
Özellikle Fransız Veri Koruma Otoritesi (CNIL) bu uygulamaya son vermek adına çok detaylı rehberler yayımlamakta. Amazon, Google gibi büyük kurumlara da yüklü miktarda para cezaları vererek sektördeki herkese büyük bir gözdağı vermektedir.
CNIL ile birlikte NOYB (None Of Your Business) adlı gizlilik aktivisti grubun da yapmış olduğu yoğun şikayetlerle de (Kampanya içerisinde 10.000+ şikayet yapılması hedeflenmektedir.) sektörün uyumluluğa kavuşturulması hedeflenmektedir. Dileğimiz, kısa sürede mevzuata tüm kurumlar tarafından riayet edilmesi ve mahremiyet temelli tasarımların yaygınlaşmasıdır.
Ayrıca bakınız, Dark Pattern Nedir? İrademiz Ele Geçiriliyor
